18 oktober 2021
Actueel

RECAP WEBINAR 30-09-2021

Bewegend leren?! Zittend kun je toch beter concentreren?

Samen met Het Bewegend Kind hebben we het gehad over Bewegend Leren, een begrip dat steeds bekender wordt in Nederland. Teun Custers; bewegingswetenschapper, acht jaar geleden gestart met Natuurlijk Bewegen, de voorloper van Het Bewegend Kind, deelt een hoop informatie met ons tijdens dit webinar over Bewegend Leren.

Vroeger & Nu

Vroeger:

  • “Het brein en lichaam zijn twee onafhankelijke systemen”
  • De inrichting van gymzalen op school waren gericht op de voorbereiding van jongens die als militair aan de slag moesten gaan

Nu:

  • Er is een belangrijke samenwerking tussen het brein en lichaam; één systeem dus
  • Gymzalen zijn ingericht met de focus op het veelzijdig bewegen, zodat kinderen een Breed Motorische Ontwikkeling (BMO) kunnen doorlopen

Waarom is Bewegend Leren nodig?

Er is gebleken dat 27% van de kinderen in Nederland motorische achterstanden hebben opgelopen. Dit heeft niet alleen invloed op de motorische vaardigheden, maar ook heeft dit grote impact op andere competenties, zoals; de sociaal-emotionele ontwikkeling, de cognitie en het zelfvertrouwen. Gelukkig wordt het steeds bekender dat de totaalontwikkeling beïnvloed wordt door het motorische aspect.

In de afbeelding hiernaast zijn de kritische periodes van verschillende ontwikkelingen te zien bij kinderen.  Na de geboorte vindt de zintuiglijke ontwikkeling (zien en horen) plaats, hierna de motorische ontwikkeling, gevolgd door de spraaktaalontwikkeling en als laatst de sociaal-emotionele en cognitieve (nadenken en leren) ontwikkeling. Zoals onderaan de afbeelding is weergegeven neemt de complexiteit van de soorten ontwikkelingen toe. Dit houdt in dat wanneer er ontwikkelingsachterstanden zijn opgelopen, problemen zich het meest uiten op het gebied met de grootste complexiteit. Dit betekent tegelijkertijd ook dat wanneer er problemen zijn op sociaal-emotioneel gebied, dit kan komen door motorische achterstanden. Het is dus goed om alle ontwikkelingen van een kind goed in de gaten te houden!

Meerdere beweegmomenten per dag noodzakelijk

Het is heel belangrijk dat er meerdere beweegmomenten zijn op een dag. De twee lesuren gym zijn niet voldoende om ervoor te zorgen dat alle kids aan de beweegnorm voldoen.  Er zijn meerdere manieren waarop we daar met z’n allen voor kunnen zorgen. Op school en thuis moeten kinderen meer gestimuleerd worden om te gaan bewegen.

 

Bewegen is een voorwaarde om een goede ontwikkeling te doorlopen. Bewegen kan gebruikt worden om de totale ontwikkeling te stimuleren.

Ouders moeten kinderen naar buiten sturen. Wilt niemand buiten spelen? Dan kan één moeder nog zo goed haar kind naar buiten sturen, maar als kinderen geen speelmaatjes hebben, is het minder leuk. Spreek dus met meerdere ouders af om de kids naar buiten te sturen. Samen maken we het verschil!

Op school kan er ook goed aandacht besteed worden aan beweging. Niet alleen de gymles, niet alleen het kwartiertje buitenspelen tijdens de pauze, maar ook nog meer beweegmomenten tussen de lessen door. Even een dance-break bijvoorbeeld, om alle energie kwijt te raken, om het hoofd leeg te makenen weer fris aan de start te kunnen met de volgende les. Ook een beweegles is mogelijk; rekenles op het schoolplein bijvoorbeeld.

Wat zijn de trends betreft de motorische ontwikkeling?

De trends in de ogen van Teun

  • Grove motorische ontwikkeling blijft achter
  • Onderzoek toont aan: 25%-30% te slechte motoriek
    • Afhankelijk van waar je woont; randstad / dorp
  • 45% beweegt onvoldoende; voldoet niet aan beweegnorm (CBS 2017, RIVM 2019)
  • 58% speelt te weinig buiten (Jantje Beton 2019)

Wat is de impact van de motorische achterstand op de totaalontwikkeling van het kind?

Wanneer een kind achterstanden heeft opgelopen betreft de motoriek, heeft dit een flinke impact op de totaalontwikkeling. Hier een aantal gevolgen op een rij.

  • Sociaal-emotioneel
    • Groepssaamhorigheid achteruit; minder met elkaar in contact, terwijl je elkaar nodig hebt bij het bewegen
    • Individu; minder zelfvertrouwen en zelfbeeld
  • Fijne motoriek
    • Lateralisatiefase; in eerste 7 jaar vindt de lateralisatiefase plaats. De linker- en rechterhersenhelft moeten leren samenwerken. Dit heb je bijvoorbeeld nodig om goed je pen vast te pakken. De motoriek van het schrijven is laatste 10 jaar achteruit gegaan. Motoriek achteruit à kind minder goed in lateralisatiefase.
    • Coördinatie; beweeglijkheid en coördinatie in je schouders. Als dit minder goed ontwikkeld is, kun je je vingers/hand minder goed bewegen.
  • Cognitief
    • Leermogelijkheden
    • Concentratie / focus; 25-30 min geconcentreerd aan de slag gaan. Langer à concentratie neemt af. Bewegen of muziek maken speelt een belangrijke rol in je hoofd leegmaken zodat je daarna weer kunt focussen
  • Gezondheid
    • Fysieke klachten; “ipad-nek”, ADHD, obesitas, gedragsmatige problemen
    • Algemene fitheid

Andersom geldt dit natuurlijk ook; Wanneer een kind beter in zijn/haar vel zit, heeft dit een effect op de gezondheid. Door beter in je vel te zitten, beweeg je lekkerder en beter en daardoor wordt de motorische ontwikkeling positief beïnvloedt.

Het Bewegend Kind

Het Bewegend Kind is een organisatie die zich richt op de totale ontwikkeling van het kind. Het doel is om bewegen dagelijks als vak op het rooster te krijgen. Net als rekenen en taal dus. Hiervoor zijn 4 modules opgesteld;

Modules

    • Natuurlijk Bewegen (plezier!) à buiten
    • Toestel les à binnen
    • Spel les à binnen / buiten
    • Bewegend Leren à buiten

Hoe?

    • Integratie in onderwijs
    • Praktisch toepasbaar; leraren moeten niet te veel voorbereiding hebben aan deze lessen
    • Plezier voor de leerlingen; plezier is zeer belangrijk
    • Beweegvormen als rode draad; 25-30% van kinderen heeft motorische achterstanden, dat percentage moet naar beneden. De motorische vaardigheden moeten verbeterd worden

Wat is Bewegend Leren?

Bewegend Leren is één van de modules van Het Bewegend Kind. Het gaat er hierbij om dat kinderen tussen het leren door voldoende bewegen, zodat de hersenen gestimuleerd worden. Tijdens het bewegen worden er namelijk neuronen geactiveerd. Neuronen zijn zenuwverbindingen in de hersenen. Wist je dat wij 84.000km aan mogelijke zenuwverbindingen hebben in onze hersenen?! Door deze activatie van neuronen worden neurotransmitters geactiveerd; onder andere dopamine en endorfine. Die neurotransmitters zorgen ervoor dat je lekker in je vel zit, maar ook dat je doelbewuster en taakgerichter te werk kunt gaan. Daarnaast komt er meer doorbloeding in je lichaam, dus ook in je hersenen. Meer doorbloeding betekent meer zuurstof. Meer zuurstof in je hersenen zorgt ervoor dat je beter te werk kunt gaan.

Voorbeelden oefeningen Bewegend Leren

Deze oefeningen kunnen tijdens spel-lessen uitgevoerd worden. Het gaat niet om het goed of fout uitvoeren, het gaat erom dat je het doet. Elk kind kan meedoen met deze lessen. Dat heeft een positieve invloed op de sociaal-emotionele ontwikkeling. Al deze beweegvormen hebben dus een effect op én de beweging zelf én op de cognitie.

Kruiwagenloop

  • Samenhorigheid
  • Schouderstabiliteit en -coördinatie à fijne motorische ontwikkeling + ringzwaaien (bewegingsonderwijs)
  • schouderstabilisatie + linker- en rechterkant van lichaam tegelijk bewegen à goed voor schrijven

Rotatiesprong
Om lengte-as een draaibeweging; kleine hersenen worden getriggered

  • Concentratie wordt bevorderd

Springen met twee voeten tegelijk

  • Stimuleert de zelfstandigheid

Rollen
Verbeteren van leesvaardigheid en schrijfvaardigheid. Tijdens rollen moet je linkeroog naar rechts kijken en je rechteroog naar links kijken. De middenlijn wordt dan dus gekruist. Eigenlijk gebeurt dit ook bij schrijven en lezen; om focus te krijgen moet die middenlijn gekruist worden. 

Wat zijn de voordelen van Bewegend Leren?

  • Fijne en grove motoriek vooruit
  • Beter zelfbeeld en zelfvertrouwen
  • Prettigere groepssaamhorigheid
  • Optimale leermogelijkheden
    • Betere concentratie / focus
    • Gedragsmatige ontwikkelingen
    • Kleinere kans op blessures en klachten
    • Algemene gezondheid wordt beter

    Wat gebeurt er in het brein tijdens bewegen?

    Net is al benoemd dat er neurotransmitters gestimuleerd worden en dat de doorbloeding door je lichaam vergroot wordt. De bloeddoorstroming is belangrijk om afvalstoffen te verwerken, ook uit je hersenen.

    Wat bijzonder is aan de hersenen is de plasticiteit; je hersenen kunnen nieuwe neuronen aanmaken. Ook bloedvaten kunnen aangemaakt worden. Bloedvaten zijn nodig om het bloed doorheen te vervoeren en dus de zuurstof door je lichaam te brengen. We kunnen bepaalde gebieden in de hersenen waar we minder sterk zijn, stimuleren om aan te passen.

    Leren = verbindingen leggen

    Om iets te leren is intrinsieke motivatie zeer belangrijk. Als je niet intrinsiek gemotiveerd bent, ben je niet in staat om optimaal te leren. Je opslag is veel groter als je echt iets wilt leren betreft het onderwerp.

    Drie-delen-brein

    1e brein: reflexen en instincten

    2e brein: terugzien

    3e brein: vooruitzien

     

    We zitten vaak in het derde brein (denken en oplossen), maar te weinig in het tweede brein. Dat tweede brein is belangrijk voor de intrinsieke motivatie. Heeft een leerling moeite met taal, vindt diegene dat niet leuk. Maar wanneer je bewegen koppelt aan taal, kunnen ze het wel leuk gaan vinden en raken ze intrinsiek gemotiveerd om eraan te werken. Denk bijvoorbeeld aan een tikspel met vragen beantwoorden; denken & doen. Je bent dan én motorisch bezig (doen) én sensorisch (denken). Dit betreft belangrijke schorsen van de hersenen; de sensomotorische schors. Door dit soort denk-beweegspellen krijg je een beter cognitief denkvermogen.

    Wat heeft bewegen voor invloed op het geheugen?

    Bewegen is ook belangrijk voor het werkgeheugen. Zuurstof komt vrij tijdens bewegen en dat speelt een belangrijke rol bij het legen van je werkgeheugen. Dat is nodig om nieuwe dingen van je korte termijn geheugen naar je lange termijn geheugen op te slaan. Door prikkels raakt je werkgeheugen vol. Als dat vol zit, kan er niks naar je lange termijn geheugen. Een tip is dan ook om minimaal 15 minuten per dag buiten te bewegen. Het liefst richting de 30-60 min per dag.

    Conclusie

    Bewegend Leren helpt kinderen enorm bij de totaalontwikkeling.

    Meer weten over Het Bewegend Kind? Neem contact op via de button.

    Kon je niet live aanwezig zijn bij de webinar? Kijk hem hier terug.

     

    Lees ook een blog over de webinar Aan de slag met een veilig pedagogisch klimaat  

    Zet de MQ Scan in!

    Vraag geheel vrijblijvend informatie aan voor jouw school, schoolbestuur of gemeente.